Vücut Kitle Endeksi (VKİ) Nedir? Nasıl Hesaplanır?
Boy kilo endeksi olarak da bilinen vücut kitle endeksi (VKİ), Bir kişinin kilosunun, boy uzunluğunun karesine bölümü ile hesaplanan, kişinin sağlıklı kiloya sahip olup olmadığının ölçüldüğü bir sistemdir. Bu ölçüm ile uzmanlar kişinin kilosunun normal ya da yüksek olduğunu veya obez olup olmadığını anlamak için kullanırlar. Bu blog yazımızda vücut kitle endeksi hesaplaması hakkında bilgiler verip çocuklarda, erkeklerde ve kadınlarda ideal endeksleri açıklayacağız.
Vücut kitle endeksi nedir? Ne için kullanılır?
Kişinin vücut kitle indeksini bilmesi, sağlıklı bir vücut ve gereken oranda zindeliğe sahip olup olmadığı konusunda bir fikir verecektir. Bununlar beraber sağlıklı bir vücut kitle indeksi kişinin kalp damar hastalıkları, diyabet, yüksek veya hiper tansiyon gibi hastalıklara karşı önlem almasını da sağlayabilir.
Vücut kitle endeksi kişinin kas ve yağ oranı ile kemik yoğunluğunun göreceli olarak ölçümüdür. Bundan dolayı profesyonel veya amatör olarak düzenli spor aktiviteleri ile ilgileniyorsanız, VKI sonucu ortaya çıkan oran, vücudunuzdaki yağdan dolayı değil kas yoğunluğundan dolayı yüksek çıkabilmektedir.
Yağın yoğunluğu kas yoğunluğuna göre daha düşüktür. Bu da daha yüksek kilo ve VKI oranına neden olabilmektedir. Böyle bir durumda kişi sağlıksız olarak değerlendirilmez çünkü kişi, spor yapmayan ve yağ oranının yoğunluğundan dolayı kilolu bir insana göre sağlık riskleri taşımamaktadır.
Çocuklarda vücut kitle endeksi
Aile hekiminiz ya da çocuk doktorunuz, çocuklar için sağlıklı kiloları tahmin etmek için kullanılan ‘yüzdelik çizelgelerde’ çocuğunuzun nerede olduğu konusunda tavsiyede bulunabilir. Çocuklar için vücut kitle endeksi yetişkin bireylere göre daha düşük olacaktır.
Hamilelerde boy kilo indeksi
Hamileyseniz normal VKİ tahminleri geçerli değildir. Zira hamilelik durumunda kilonuzda ciddi artış olacağı için doğru tahminlerde bulunulamaz. Gebelik döneminde kilo durumunuzu doktorunuz takip edecek, gerekli gördüğü taktirde beslenme uzmanı ile çalışmanızı isteyecektir.
Yüksek kas oranına sahip sporcularda vücut kitle endeksi
VKİ, ‘karın içi yağ’ da dahil olmak üzere ortalama bir vücut yağınız olduğunu varsayar (cildinizin altında değil, mide boşluğunuzun derinliklerindeki yağ). Karın içi yağ, tip 2 diyabet ve kalp hastalığı riskleriyle cilt altındaki yağdan çok daha yakından bağlantılıdır.
Çok kaslıysanız vücut yağ seviyeniz VKİ’nizin tahmin ettiğinden daha düşük olabilir. Bununla birlikte bu yalnızca yüksek düzeyde egzersiz yapan insanlar için geçerlidir.
Yaşlı bireylerde vücut kitle endeksi
Yaşlı insanlarda kas kütlesi düşme eğiliminde olduğundan ve vücut yağı yükselme eğiliminde olduğundan, 60 yaşın üzerindeyseniz boy kilo endeksi vücut yağının doğru bir yansıtıcısı olmayabilir.
Vücut kitle endeksi hesaplaması nasıl yapılır?
Vücut kitle endeksi hesaplaması vücut ağırlığı, boyun karesine bölünerek hesaplanır. Hesaplamada ağırlık kilogram (kg) olarak, boy da metre olarak alınır. Formüle döktüğümüzde VKİ formulü şu şekildedir;
Örnek vücut kitle endeksi hesaplaması ile konuyu pekiştirelim. Zeynep hanım 58 kg ağırlığında ve 165 cm uzunluğunda bir bireydir. Zeynep hanımın vücut kitle endeksi şu şekilde hesaplanır;
Vücut kitle endeksi = 58 ÷ (1,65 * 1,65 )
Vücut kitle endeksi = 58 ÷ 2,72 = 21,3
Örnekteki Zeynep hanımın vücut kitle endeksi 21,3’tür. Peki ideal vücut kilo endeksi kaç olmalıdır? Bu durum erkek, kadınlarda ve 50 yaş üstü bireylerde birbirinden farklılık göstermektedir. İdeal boy kilo endeksi değerleri şu şekildedir;
- Erkeklerde ideal boy kilo endeksi 20 ila 25 arasında,
- Kadınlarda ideal boy kilo endeksi 19 ila 24 arasında olmalıdır.
- 50 yaş üzeri bireylerde yukarıdaki değerlere 2 birim ilave ederek bu hesaplamayı yapabilirsiniz.
Bu bilgilere göre vücut kitle indeksini hesapladığımız Zeynep Hanım’ın ideal boy ve kilo endeksine sahip olduğunu söyleyebiliriz. Tabi ki bu kişinin birkaç özelliğine göre farklılık göstereceği için bir uzmana danışmak her zaman daha doğru sonuçlar alınmasını sağlayacaktır. Bireylerde boy kilo endeksine göre kilo durumu yukarıdaki görseldeki gibidir.
VKİ’nin boy ve toplam vücut ağırlığı arasındaki bir oran olduğunu unutmayın. VKİ, kastan ağırlık ve yağdan ağırlık arasında ayrım yapmaz ve bireyin vücut tipini dikkate almaz.
Vücut kitle endeksiniz boyunuza kıyasla kilonuzun bir ölçüsüdür. Aşırı kilolu veya obez olmak, tip 2 diyabet, kalp hastalığı ve kanser dahil olmak üzere çeşitli tıbbi durumlara yakalanma riskinizi önemli ölçüde artırdığından, obezitenin doğru şekilde değerlendirilmesi önemlidir.
Aşırı kilo veya obezite seviyeleri arttıkça, ‘ortalamaların’ geçerli olduğu tüm insan popülasyonlarından ziyade, bireyler için ideal kilo ölçüsü olarak VKİ ve eksikliklerine dikkat çekildi.
Çoğu yetişkin için vücut kitle endeksi kilosu ilgili sağlık riskleri hakkında iyi bir tahmin verir. VKİ’niz 35’in üzerindeyse, aşağıdaki faktörlerden bağımsız olarak kilonuz kesinlikle sağlığınızı riske atıyor demektir. Bununla birlikte, VKİ’nin 25-35 VKİ aralığındaki bu riskleri hafife alabileceği veya olduğundan fazla tahmin edebileceği bazı durumlar vardır.
Siz de vücut kitle endeksinizi hesaplayarak yorum kısmından bizlerle paylaşabilirsiniz. Ayrıca Hacim Kazanmak İçin Beslenme ve Doğru Yeme Alışkanlıkları başlıklı yazımıza da göz atmanızı tavsiye ederiz.